Bugün- son 90 yılda kısaca geriye bakmak, ancak daha da ötesi, 10 yıl ileriye bakmak ve 21. yüzyılın bu ilk yarısında ne tür bir Türkiye ortaya çıktığını görmek için iyi bir zaman.   
Türkiye Cumhuriyeti ile Mustafa Kemal Atatürk arasındaki ilişki özellikle güçlü olmuştur.  
Özellikle milyonlarca Türk kadını, kalplerinin derinliklerinde, Atatürk'ün eşit insan olmalarını mümkün kılan devrimci değişikliklere karşı büyük bir şükran duymaktadır.
Atatürk'ü duvardaki ilk resim olarak duvara koymak, isminin ve Türkiye Cumhuriyetini kurma mücadelesinin tarihinin, pek çok Türk vatandaşının kimliğinin bir parçası olarak kalmasının bir simgesiydi. 
Bazılarının daha sonra dayatmaya çalıştığı etnik ideolojiye rağmen, Atatürk Cumhuriyeti çok etnikli bir temelde kuruldu - gerçekte bir Türk olan sorusuna ünlü bir cevabı var: Bir Türk, bir Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıdır. Tıpkı bir Amerikalı gibi, kaynağı ne olursa olsun, Amerika Birleşik Devletleri vatandaşıdır.
Ancak, dürüst olmak gerekirse, kesinlikle çok etnik gruba sahip olsa da, bu “kurucu kimlik” gerçekten çok dindar değildi. Cumhuriyet laik bir cumhuriyet oldu ve tüm vatandaşlar aynı yasal haklara sahipti..
Dış politika, devletin varlığını, güvenliğini ve gelişmesini sağlayan iki araçtan biridir. Her bir devletin dış politikasına katkıda bulunan başlıca faktörler şunlardır: ulusal çıkarlar, devletin politik özü, kültür, ülkenin coğrafi konumu, insan sayısı, tarih, ekonomik, politik, askeri güç, ülke çapında uluslararası fetih. Türkiye Cumhuriyeti de dahil olmak üzere herhangi bir devletin dış politikası, yukarıda belirtilen faktörlerin etkisiyle gerçekleşmiştir ve gerçekleşmeye devam etmektedir.
Yaklaşık 100 yıl önce Anadolu Türkleri, ağır şartlar altında mücadele etti ve Osmanlı İmparatorluğu'ndan sonra yeni devletler ve cumhuriyetler yarattı ve Cumhuriyetin ilk yıllarında Sovyetler Birliği'ne yakın Batı yanlısı dış politika stratejisini destekledi. Bu dönemde böyle bir dış politikanın ana nedenleri şunlardı: Antanta (Batı) devletleriyle birlikte Kurtuluş Savaşı’nın ardından yeni bir devletin ortaya çıkması, Birinci Dünya Savaşı’nın maddi ve insan kaynakları kaybı açısından Türkiye’nin felaket sonuçları, Ortak çıkarların varlığı, önde gelen Batı ülkelerinin bölgesel politikası ve bölgedeki, dünyadaki şartlar ve son olarak Türk halkının yeni devlet inşasının ekonomik geri kalmışlığı ve bu süreçde olması...
Bahsettiğimiz bu faktörler, genç Türkiye Cumhuriyeti'nin dış politikasının barışçıl bir şekilde oluşumunu sağlamıştır. Hatta Mustafa Kemal Atatürk'ün sloganı “Yurtta Sulh, Cihanda Sulh” ülkenin yanı sıra dünyanın konumuna da ışık tutuyordu.
1923'te imzalanan Lozan Antlaşması, Türk ulusal direniş hareketinin müttefik işgalciler üzerindeki zaferini düzenleyen, Sevr Antlaşması'nı kaldıran ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasını sağlayan siyasi-diplomatik bir belge olarak büyük bir tarihi öneme sahipti. Aynı zamanda, Lozan Antlaşması, Türkiye'nin çıkarlarına giren sorunların bir kısmına bir çözüm bulamamış ve sonraki süreçler Ankara ile Batı arasındaki ilişkilerde önemli bir rol oynamıştır. 
1930'larda Türk dış politikasındaki tarafsızlık ilkesi korunurken, birçok konuda yeni eğilimler gözlendi. Öncelikle, Batı ülkeleriyle ilişkiler normalleştirildi ve yeni aşamaya girdi ve bunun sonucunda Türkiye Cumhuriyeti bazı dış politika ve bölgesel sorunları çözmek için bu fırsatı kullanmayı başardı. 1930'larda Türkiye için önemli olayların kronolojik sıralamasına bakalım:
1) Ülke, 1932 yılında Milletler Cemiyeti'ne girerek uluslararası ilişkiler sistemine entegrasyonunda önemli bir adım attı.
2) Türk hükümeti boğazlar ve Hatay meselesini, 1930'ların ikinci yarısında kendi çıkarlarına göre hall etmiş oldu. O zamanlar Mustafa Kemal Atatürk'ün Hatay meselesiyle ilgili açıklaması, Türk devletinin bölge için öneminin göstergesiydi.
Batı dünyasında olduğu gibi, Türkiye Cumhuriyeti de Doğu ve Müslüman ülkelerle ilişkilere özellikle önem verdi ve bu dikkatin sonucu olarak İran, Irak ve Afganistan 1937'de Saadabad Paktı'nı imzaladı. Mustafa Kemal'in Saadabad anlaşmasını imzalamasının asıl amacı, bölgede barış, güvenlik ve gelişme sağlamak, ayrıca Cumhuriyet'in kurulmasından sonra Müslüman Doğu ile ilişkileri yeniden kurmak ve bölgedeki bazı Avrupa devletlerinin politikasını engellemekti.
Genel olarak, 1930'larda Türkiye'nin dış politika başarısının temel nedenleri şunlardır: İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Avrupa'da uluslararası fetih, Batı dünyasıyla ilişkilerin normalleşmesi, olumlu dengeleme, yayılmaya karşı politikalar ve son olarak Türkiye'nin genç rasyonel Cumhuriyeti, gerçekçi dış politika ve aktif diplomasidir.
İşaret etmek istediğim önemli bir nokta, Atatürk'ün liderliğinin, taktik kararlarda olduğu gibi dış politikada da stratejik karar vermede büyük rol oynadığıdır...
1950'lerde, Türkiye Cumhuriyeti, Batı dünyasına entegrasyon politikasını büyük bir dış politika önceliğine dönüştürdü. Aynı zamanda, Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri'nin küresel ve bölgesel jeopolitik projelerine yakından katıldı. Genel olarak, Türkiye'nin “soğuk savaş” yıllarında Batı ve ABD için jeopolitik önemi oldukça yüksekti. Türkiye, Siyah ve Akdeniz, Orta Doğu ve Balkan bölgelerinde Batı Bloku tarafından yürütülen jeostratejik programda önemli bir rol oynamıştır. Türkiye'nin hem karada hem de denizde olan NATO'nun güneydoğu bölgesi SSCB ile olan sınırları da ülkeyi Avrupa-Atlantik güvenlik sisteminin önemli bir unsuruna dönüştürdü. 
1960-1970'lerde Türkiye'nin iç ve dış politikasında güncel olan iki konu vardı: Kıbrıs sorunu ve Avrupa Ekonomik Topluluğu ile ilişkileri.
1980-1990, Türkiye'nin dış politikasında yeni bir aşama olarak kabul ediliyor. Dünyadaki, bölgedeki ve ülkedeki yeni koşullar Ankara'nın dış politikasının belirlenmesinde önemli rol oynamıştır. 1970'lerin sonunda ve 1980'lerin başında Türkiye'nin jeopolitik pozisyonunu ciddi şekilde etkileyen olay ve süreçlere kısaca göz atalım: Soğuk Savaş'ın yeniden ağırlaştırılması, Afganistan'ın ABD tarafından işgal edilmesi, 12 Eylül 1980'de darbe, Türkiye ekonomisinin serbestleşmesi ve sanayileşmesine yönelik adımlar, İran-Irak savaşının başlangıcı, İsrail'in şiddet politikası ve diğerlerinin şiddeti. Tüm bu süreçlerin arka planda, Türkiye'nin Batı için jeopolitik önemi önemli ölçüde artmış ve 12 Eylül askeri darbesinden sonra oluşan güç, her şeyden önce, Amerika Birleşik Devletleri ile ilişkilerin gelişmesine özel önem vermiştir. Aynı zamanda, özellikle Orta Doğu ve Müslüman devletler olmak üzere, Türkiye'nin diğer iktidar merkezleri ile yakın ilişkiler kuruldu. 1980'lerde ülke ekonomisinin sanayileşmesi ve ihracatı, dış politikada ekonomik faktörün rolünde bir artışa yol açtı..
1987'de Türkiye Cumhuriyeti, Avrupa Birliği'ne üyelik başvurusuna resmen başvurdu ve bu tarihten itibaren iki taraf arasında yeni bir dönem başladı. Genel olarak, 1980'lerde, Türkiye'nin dış politikasını dengeli, amaçlı, bölgesel çatışmalarda bu tür tarafsızlığı koruyan bir politika olarak görebiliriz. Çevre değişikliklerine bu kadar stratejik ve taktiksel bir yaklaşım, Türkiye'nin dış politikasının bölgesel ve küresel yönlerine önemli avantajlar getirmiştir.
1990'lı yıllarda Türkiye'nin dış politikasını etkileyen faktörlerden biri, ülkenin başlaması, bir başka deyişle hükümetler ve dünya ile ilgili ortaya çıkan koalisyondu. Türkiye'de siyasal İslam'ı temsil eden Refah'ın da içinde bulunduğu hükümet dış politikaya eşsiz bir yaklaşıma sahipti ve İslam kimliği konusu ön plana çıkmıştı. Böylece, 1990'ların başında, İslami kimlik dış politikada öncü bir rol oynadı, yılın ikinci yarısında da İslami kimlik öncü bir rol oynadı.
Böylece, Türkiye Cumhuriyeti, 2000'li yılların başlarında, ulusal çıkarlarına dayanan bir dış politikayı, yani sürekli, ihtiyatlı, gerçekçi ve bazı istisnalar dikkate almadan, yaklaşık 80 yıllık bir süre boyunca sürdürmeyi başardı. Bu politikanın bir sonucu olarak, Türkiye bu güvenliği en zorlu tarihi şartlarda sürdürmüş, sınırları içindeki ve dışındaki ulusal çıkarlarını korumuş ve siyasi ve ekonomik gelişme sağlamış olsa bile, Müslüman Doğu'da modern bir devlet haline gelmiştir.
2002'de yapılan parlamento seçimlerinde zafer kazanan ve tek partili bir hükümet kuran AK Parti (Adalet ve Kalkınma Partisi) zamanında, dış politikanın yeni aşaması atıldı.
AKP'nin iktidar yıllarında uyguladığı dış politika üç aşamaya ayrılabilir:
İlk aşama 2002-2008 yıllarını kapsıyor ve bu dönemi Batı yönelimli olarak nitelendirirsek yanılmayacağız.
İkinci aşama 2008-2011 ve bu dönemin temel özelliği, bölge liderinin Türkiye'nin dış politikasındaki iddiasının benimsenmesidir.
Üçüncü aşama olarak kabul edilen ve 2011'den bu yana devam etmekte olan süreçler Türkiye'nin değerli bir yalnızlığa geçişi ile sonuçlanmıştır.
Böylelikle, Türkiye Cumhuriyeti'nin bölgesel enerji merkezi olarak, dış politikada ulusal çıkarları sağlamak için tarihi, kültürel ve coğrafi yönleriyle birlikte yeterli politik, ekonomik ve askeri yeteneklere sahip olduğu tüm dünyaya malumdur...
Dünyadaki sistemler değişiyor ve ülkeler bir değişim aşaması yaşıyorlar. Bu gelişmeler Türkiye'de de oluyor. Türkiye'deki yönetim formunda bir değişiklik yapıldıktan sonra daha hızlı bir karar alma süreci başlamıştır…
Ülker Piriyeva
Uluslararası Gazeteci